projekt dotyczy zmiany w sposobie opodatkowania podatników wymienionych w art. 4 pkt 1-4 ustawy z 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych; zdaniem wnioskodawców zmiana zawarta w projekcie polega na wprowadzeniu zwolnienia podatkowego dla tych kredytów, których oprocentowanie kształtuje się na poziomie 1% lub poniżej, przy jednoczesnym progresywnym podwyższeniu podatku dla tych aktywów, które ulokowane są w kredytach, dla których marża odsetkowa kształtuje się na wyższych poziomach
Projekt ustawy zakłada zmianę ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych, mającą na celu obniżenie wysokich marż odsetkowych kredytów hipotecznych w Polsce, które są jednymi z najwyższych w UE. Wprowadza się zwolnienie podatkowe dla kredytów z marżą na poziomie 1% lub niżej, jednocześnie progresywnie podwyższając podatek dla kredytów o wyższych marżach, aby zachęcić banki do ich obniżenia. Oczekuje się, że zmiany te doprowadzą do redukcji miesięcznych rat kredytowych (np. o ok. 635 zł) oraz zwiększenia zdolności kredytowej dla około 690 tysięcy gospodarstw domowych, ułatwiając dostęp do własnego mieszkania. Ma to również ożywić rynek mieszkaniowy i sektor budowlany, generując pozytywne skutki gospodarcze i finansowe dla budżetu państwa poprzez wzrost wpływów z VAT, CIT i PIT.
Opinia krytykuje poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych, argumentując, że ustawowe uregulowanie marży kredytowej jest sprzeczne z logiką ekonomiczną i niebezpieczne dla klientów. Podkreśla, że takie rozwiązanie doprowadzi do trudniejszego dostępu do kredytów dla wielu rodzin lub do wzrostu kosztów dla kredytobiorców, nie rozwiązując problemów systemowych. Zauważa, że marża, będąca ceną za ryzyko, jest już obniżana, ale jej poziom zależy od wielu czynników, takich jak ryzyko prawne i obciążenia regulacyjne, a także wysokie stopy procentowe NBP.
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) wyraża obawy, że bezpośrednia ingerencja w wysokość marż bankowych w celu obniżenia oprocentowania kredytów hipotecznych może paradoksalnie doprowadzić do spadku ich dostępności oraz negatywnie wpłynąć na stabilność sektora bankowego. Wysokie marże są uzasadnione wieloma czynnikami, w tym wysokim ryzykiem kredytowym portfela należności gospodarstw domowych, ryzykiem przedpłat, ryzykiem prawnym i regulacyjnym (np. „sankcja kredytu darmowego” i WIBOR), a także wysokimi kosztami administracyjnymi i podatkiem bankowym. Ponadto, proponowane zmiany zawierają istotne niejasności, które utrudniają ocenę ich rzeczywistych skutków i mogą prowadzić do przeniesienia podwyższonych kosztów na kredytobiorców.
Kasa Krajowa wyraża poważne zastrzeżenia wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych, którego celem jest obniżenie kosztów kredytów hipotecznych. Wskazuje, że projekt, zwłaszcza w zakresie niejasnej definicji „marży” i metodyk jej wyliczania, może doprowadzić do niekorzystnych skutków, w tym wzrostu obciążeń podatkowych i wyższych cen usług finansowych, zamiast obniżenia kosztów dla konsumentów. Podkreśla potrzebę dogłębnej analizy i precyzyjnego dopracowania wielu szczegółów, aby uniknąć niezamierzonych konsekwencji i zapewnić wykonalność regulacji.
Europejski Bank Centralny wyraża obawy dotyczące projektu ustawy mającego na celu obniżenie marż kredytów hipotecznych w Polsce poprzez nowy podatek. Wskazuje, że środek ten może mieć poważne negatywne konsekwencje dla rentowności i wypłacalności banków, potencjalnie osłabiając stabilność finansową i ograniczając akcję kredytową. EBC rekomenduje rozważenie alternatywnych rozwiązań oraz przeprowadzenie kompleksowej oceny skutków ustawy, zwłaszcza w odniesieniu do jej zastosowania do istniejących kredytów.
Opinia analizuje poselski projekt ustawy mający na celu obniżenie wysokiego oprocentowania kredytów hipotecznych i zwiększenie zdolności kredytowej Polaków poprzez zmianę ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych. Wskazuje na liczne luki prawne i niejasności, takie jak brak definicji kredytu hipotecznego i podstawy opodatkowania, co może naruszać konstytucyjną zasadę określoności przepisów prawa. Mimo potencjalnego obniżenia marż odsetkowych, dokument podkreśla, że projekt nie gwarantuje znaczącej poprawy zdolności kredytowej gospodarstw domowych ani istotnego wpływu na rynek mieszkaniowy, jednocześnie przewidując znaczące straty dla budżetu państwa.
Opinia Rady Ministrów wyraża głębokie zastrzeżenia wobec poselskiego projektu ustawy zmieniającej podatek od niektórych instytucji finansowych, wskazując na jego legislacyjne wady, wynikające z nieprecyzyjnych definicji i oparcia na zmiennych pozaustawowych jak RRSO i WIBOR 3M, co prowadzi do wątpliwości konstytucyjnych i ryzyka niekontrolowanego kształtowania polityki fiskalnej. Projekt jest także niezgodny z trwającą reformą wskaźników referencyjnych i może wywołać szereg negatywnych konsekwencji gospodarczych, w tym optymalizację podatkową, ograniczenie akcji kredytowej oraz potencjalne nadużycia ze strony instytucji finansowych.
Prokurator Generalny nie przedstawił opinii w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych. Uzasadniono to faktem, że problematyka normowana przez projekt leży poza zakresem zadań prokuratury.