projekt dotyczy wyrównania szans w dostępie do niektórych uprawnień pracowniczych, jak i stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego osobom, które przebyły okresy zatrudnienia na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych oraz osób, które wykonywały pracę na podstawie innych stosunków prawnych i w innych formach (w szczególności okresów prowadzenia działalności gospodarczej)
Projekt ustawy ma na celu rozszerzenie katalogu okresów wliczanych do stażu pracy, dążąc do wyrównania szans osób, które wcześniej podejmowały aktywność zawodową poza tradycyjnym stosunkiem pracy. Wprowadza zmiany w Kodeksie pracy, by zaliczać do okresu zatrudnienia m.in. okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, wykonywania umów cywilnoprawnych (jak zlecenie czy umowa agencyjna) oraz byłą służbę w Straży Marszałkowskiej i Służbie Celno-Skarbowej. Propozycja obejmuje również wliczanie okresów odpłatnego zatrudnienia skazanych do ich uprawnień pracowniczych. Celem jest zapewnienie szerszego dostępu do uprawnień pracowniczych i stanowisk wymagających określonego stażu zawodowego. Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku.
Opinia Związku Zawodowego Celnicy PL przedstawia szczegółową analizę proponowanych zmian w Kodeksie pracy, wskazując na szereg krytycznych obszarów wymagających poprawy. Mimo uznania pozytywnego kroku w rozszerzeniu okresów wliczanych do stażu pracy, organizacja wyraża obawy dotyczące potencjalnego nierównego traktowania pracowników, braku jasności w definicjach oraz dokumentacji, a także niedostatecznych obowiązków informacyjnych pracodawców. Dokument podkreśla również kwestie takie jak zbyt krótkie vacatio legis, brak automatyzacji procesów oraz niemożność korekty uprawnień wstecz, sugerując konieczność znacznych poprawek do projektu ustawy.
Projektowane zmiany legislacyjne, zwłaszcza w art. 5 ustawy, będą wymagały znaczącej modyfikacji systemu informatycznego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w tym wprowadzenia nowych wniosków i ich automatyzacji. Wdrożenie tych zmian wiąże się z koniecznością przeprowadzenia procedur wynikających z Prawa zamówień publicznych. Aby zapewnić terminową realizację nałożonych zadań, ZUS uważa za niezbędne zapewnienie co najmniej 9-miesięcznego okresu vacatio legis.
Opinia analizuje projekt ustawy o zmianie Kodeksu pracy, który ma na celu uwzględnienie okresów aktywności zawodowej wykonywanej poza stosunkiem pracy w ogólnym i zakładowym stażu pracy, co jest istotne dla równouprawnienia osób zmieniających formę zatrudnienia. Podkreśla się prawidłowość uzależnienia zaliczenia tych okresów od opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Jednocześnie wskazuje się na konieczność doprecyzowania zapisów dotyczących pracy zarobkowej wykonywanej za granicą, w tym definicji „pracodawcy zagranicznego”, oraz na potrzebę harmonizacji przepisów o Straży Marszałkowskiej z pozostałymi formacjami mundurowymi.
Opinia analizuje projekt ustawy mającej na celu ujednolicenie zasad wliczania różnych form aktywności zawodowej, takich jak samozatrudnienie czy praca na umowach cywilnoprawnych, do stażu pracy. Podkreśla, że choć inicjatywa jest krokiem w stronę większej sprawiedliwości społecznej, jej implementacja będzie wiązać się ze znacznymi wyzwaniami organizacyjnymi i finansowymi. Wskazuje na potencjalne trudności w udokumentowaniu przeszłych okresów zatrudnienia oraz ryzyko wzrostu sporów prawnych, wymagając jasnych wytycznych dla pracodawców i efektywnego działania ZUS.
Sąd Najwyższy zgłasza zastrzeżenia do projektu ustawy o zmianie Kodeksu pracy, wskazując, że proponowany wybiórczy katalog okresów aktywności zawodowej wliczanych do stażu pracy budzi poważne wątpliwości co do zgodności z zasadą równości konstytucyjnej i przepisami antydyskryminacyjnymi. Podkreśla również braki proceduralne w zakresie wydawania zaświadczeń przez ZUS, kwestionując jasność podmiotu uprawnionego do wnioskowania oraz brak adekwatnych środków ochrony prawnej w przypadku odmowy, sugerując zastąpienie zaświadczeń decyzjami.